Hộ kinh doanh có doanh thu vượt ngưỡng 3 tỷ đồng nên chọn mô hình 3 hay chuyển lên doanh nghiệp?

Từ năm 2025, khi Đề án quản lý hộ kinh doanh theo mô hình mới được triển khai, một trong những câu hỏi mà nhiều kế toán và chủ hộ quan tâm nhất là: 

Nếu doanh thu vượt 3 tỷ đồng/năm, nên tiếp tục ở lại mô hình 3 hay chuyển sang doanh nghiệp (công ty)?

Đây không chỉ là vấn đề về thuế suất mà còn liên quan đến chứng từ kế toán, hóa đơn, chi phí hợp lệ, rủi ro pháp lý và định hướng phát triển lâu dài.
Trong bài viết dưới đây, Kế toán Việt Anh sẽ giúp bạn phân tích rõ ưu – nhược điểm của từng mô hình, để bạn có cái nhìn toàn diện trước khi quyết định.

1. Thuế giá trị gia tăng (GTGT) 

Khi doanh thu vượt 3 tỷ đồng, hộ kinh doanh thuộc mô hình số 3 bắt buộc phải áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT. Nghĩa là hộ phải:

• Xuất hóa đơn điện tử hợp pháp cho khách hàng.

• Kê khai VAT đầu ra, khấu trừ VAT đầu vào nếu có chứng từ hợp lệ.

• Quản lý sổ sách kế toán và hóa đơn điện tử theo chuẩn doanh nghiệp.

Điều này giúp hộ được khấu trừ VAT tương tự doanh nghiệp, nhưng cũng đồng nghĩa với việc phải nâng cấp hệ thống chứng từ và kế toán.
Trong khi đó, doanh nghiệp đã vận hành theo cơ chế khấu trừ VAT chuyên nghiệp hơn, có quy trình chứng minh chi phí, hoàn thuế và kiểm soát hóa đơn rõ ràng.

Như vậy, nếu hộ đã thuộc mô hình 3 thì về VAT, không có chênh lệch thuế suất so với công ty, nhưng công ty có lợi thế về quản trị kế toán và hoàn thuế GTGT, đặc biệt khi quy mô giao dịch lớn.

2. So sánh trực tiếp giữa TNCN 17% và TNDN 17%

Theo quy định mới, hộ kinh doanh thuộc mô hình 3 sẽ nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) 17% trên phần lợi nhuận (doanh thu trừ chi phí hợp lý).
Doanh nghiệp thì nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN/CIT) với thuế suất từ 15%–20% tùy doanh thu, sau đó nếu chủ doanh nghiệp rút lợi nhuận sẽ phải nộp TNCN 5% trên cổ tức.

Ví dụ minh họa:

• Doanh thu: 4 tỷ đồng
  

• Chi phí hợp lệ: 2,5 tỷ đồng
  → Lợi nhuận: 1,5 tỷ đồng

Trường hợp hộ kinh doanh (TNCN 17%)

Thuế phải nộp = 17% × 1,5 tỷ = 255 triệu đồng
Lợi nhuận sau thuế chủ được nhận = 1,245 tỷ đồng

Trường hợp công ty (TNDN 17% + thuế cổ tức 5%)

• Thuế TNDN = 17% × 1,5 tỷ = 255 triệu

• Lợi nhuận sau thuế = 1,245 tỷ

• Thuế cổ tức 5% = 62,25 triệu
  → Số tiền chủ thực nhận = 1,18275 tỷ đồng

Như vậy, nếu chỉ xét trên dòng tiền ròng sau thuế, hộ kinh doanh có lợi hơn khoảng 62 triệu đồng so với doanh nghiệp (do không chịu thuế cổ tức). Tuy nhiên, đây chỉ là một phần của bức tranh tổng thể — doanh nghiệp có nhiều lợi thế khác về pháp lý và khả năng phát triển.

3. Chi phí tiền lương của chủ

Một yếu tố quan trọng mà nhiều người bỏ qua là chi phí tiền lương cho chủ.

• Đối với công ty, tiền lương của chủ sở hữu hoặc giám đốc kiêm chủ thường không được tính là chi phí hợp lệ khi xác định thu nhập chịu thuế, trừ khi có hợp đồng lao động, quyết định bổ nhiệm, hồ sơ BHXH, và chứng từ thanh toán đầy đủ.

• Đối với hộ kinh doanh, chủ rút lợi nhuận trực tiếp sau thuế, không cần chứng minh lương hay hồ sơ lao động.

Điều này khiến mức lợi nhuận chịu thuế của công ty có thể cao hơn nếu không chuẩn hóa hồ sơ, đặc biệt trong trường hợp cơ quan thuế không chấp nhận chi phí lương của chủ.

4. Hồ sơ kế toán, quyết toán và chi phí tuân thủ

Khi doanh thu lớn hơn 3 tỷ đồng, hộ mô hình 3 phải:

• Kê khai VAT và TNCN định kỳ.

• Quản lý hóa đơn điện tử, sổ sách và chứng từ đầy đủ.

Thủ tục hộ vẫn đơn giản hơn doanh nghiệp, nhưng nếu quy mô mở rộng mà quản trị yếu, rủi ro bị truy thu hoặc loại chi phí là khá cao.

Còn với doanh nghiệp, hệ thống kế toán, báo cáo tài chính, quyết toán thuế TNDN, và thậm chí kiểm toán (nếu có yêu cầu) đều giúp hoạt động minh bạch và dễ chứng minh chi phí hợp lệ hơn, nhưng chi phí kế toán – kiểm toán – pháp lý chắc chắn cao hơn.

5. Rủi ro pháp lý và lợi thế kinh doanh

• Doanh nghiệp: có tư cách pháp nhân, trách nhiệm hữu hạn, dễ ký hợp đồng, vay vốn, huy động đầu tư, và hợp tác với các tổ chức lớn.

• Hộ kinh doanh: phù hợp nếu chủ muốn vận hành gọn nhẹ, rút tiền nhanh, ít ràng buộc. Tuy nhiên, đối tác lớn thường yêu cầu năng lực pháp lý và báo cáo tài chính chuẩn mực, nên hộ kinh doanh dễ bị hạn chế khi mở rộng.

Nếu bạn chỉ bán nhỏ, hoạt động ổn định thì mô hình hộ kinh doanh vẫn phù hợp. Nhưng nếu đã vượt 3 tỷ và có kế hoạch phát triển, việc chuyển sang doanh nghiệp là bước đi chiến lược.

6. Ảnh hưởng của Luật Thuế TNDN 2025

Luật TNDN 2025 có hiệu lực từ 01/10/2025, quy định lại các khoản chi được trừ, chuyển lỗ và thuế suất. Do đó, khi cân nhắc chuyển từ hộ sang công ty, kế toán cần rà soát toàn bộ chi phí, hợp đồng, chứng từ để đảm bảo hợp lệ theo quy định mới.

• Nguyên tắc chi phí được trừ

• Cách chuyển lỗ

• Phân tầng thuế suất

Do đó, nếu hộ dự định chuyển sang công ty, cần rà soát toàn bộ chi phí và chứng từ hiện tại, vì những khoản trước đây được khấu trừ có thể không còn hợp lệ theo chuẩn mới.

7. Kế toán cần chuẩn bị gì trước khi ra quyết định?

Trước khi lựa chọn mô hình, kế toán hoặc chủ hộ cần:

• Dự báo doanh thu – chi phí 12 tháng tới để xem có ổn định trên 3 tỷ không.

• So sánh kết quả ròng sau thuế giữa mô hình hộ (TNCN 17%) và doanh nghiệp (CIT + cổ tức 5%).

• Kiểm tra năng lực chứng từ – hóa đơn – hợp đồng – thanh toán.

• Nếu chuyển thành công ty, chuẩn bị hồ sơ nhân sự, hợp đồng lao động, quy chế lương, BHXH để đảm bảo chi phí được công nhận.

8. Nên ở lại mô hình 3 hay chuyển sang doanh nghiệp?

Nếu mục tiêu là giữ thủ tục đơn giản, tối đa hóa lợi nhuận cá nhân trong ngắn hạn thì mô hình 3 hộ kinh doanh có thể vẫn phù hợp. Nhưng nếu bạn hướng tới mở rộng, hợp tác với đối tác lớn, phát triển bền vững và tiếp cận nguồn vốn, chuyển sang mô hình doanh nghiệp là lựa chọn nên được xem xét nghiêm túc.

Kế toán Việt Anh khuyến nghị hãy lập bảng so sánh thuế, chi phí tuân thủ, rủi ro và mục tiêu kinh doanh trước khi ra quyết định. Một kế hoạch thuế và kế toán bài bản ngay từ đầu sẽ giúp hộ hoặc doanh nghiệp tối ưu lợi nhuận và hạn chế rủi ro pháp lý trong giai đoạn chuyển đổi sắp tới.