Tầm quan trọng của thủ tục hải quan phương tiện vận tải đường bộ

Trong bối cảnh hội nhập khu vực và phát triển giao thương qua biên giới, thủ tục hải quan đối với phương tiện vận tải đường bộ xuất nhập cảnh trở thành khâu rất quan trọng, ảnh hưởng đến tốc độ thông quan, chi phí vận tải và tuân thủ pháp luật quốc tế. Ngày 22/9/2025, Cục Hải quan đã ban hành Công văn 25422/CHQ-GSQL hướng dẫn cụ thể về giấy tờ, quy trình và kiểm soát hải quan đối với các phương tiện vận tải qua lại biên giới đường bộ.

Bài viết này sẽ giúp doanh nghiệp vận tải, hiệp hội và cá nhân liên quan hiểu rõ các quy định mới, chuẩn bị hồ sơ đúng, và tránh rủi ro vi phạm khi thực hiện thủ tục hải quan đường bộ quốc tế.

Cơ sở pháp lý và hướng dẫn mới

1. Công văn 25422/CHQ-GSQL (ngày 22/9/2025)

Công văn này được ban hành để phản hồi và hướng dẫn việc thực hiện tạm xuất, tái nhập phương tiện vận tải đường bộ theo điểm 1 Khoản 48 Điều 1 Nghị định 167/2025/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 08/2015/NĐ-CP).

Nội dung trọng tâm gồm:

• Xác định nguyên tắc thực hiện qua các cặp cửa khẩu được hai nước thống nhất. 

• Nhấn mạnh phương tiện nhập cảnh phải làm thủ tục tại cửa khẩu nhập đầu tiên; xuất cảnh tại cửa khẩu xuất cuối cùng.

• Yêu cầu người điều khiển, chủ phương tiện hoặc người được ủy quyền phải khai hải quan, xuất trình chứng từ vận tải và tài liệu liên quan.

• Liên kết quy định với Nghị định 167/2025/NĐ-CP, các điều khoản sửa đổi Nghị định 08/2015/NĐ-CP, cùng các hiệp định vận tải quốc tế mà Việt Nam ký kết. 

2. Nghị định 167/2025/NĐ-CP và sửa đổi Nghị định 08/2015/NĐ-CP

Để thực thi công văn, Nhà nước đã sửa đổi, bổ sung các điều về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát và kiểm soát tại Nghị định 167/2025/NĐ-CP. 

Các điểm sửa đổi nổi bật

• Điều khoản về khai hải quan, kiểm tra và giám sát phương tiện vận tải qua lại biên giới được cập nhật phù hợp với các điều ước quốc tế. 

• Đối với các trường hợp phương tiện nhập – xuất nhiều lần qua cùng một cửa khẩu theo giấy phép liên vận, người điều khiển chỉ cần khai hải quan một lần trong vòng 30 ngày, các lần sau được cập nhật và thanh khoản khi tái xuất/tái nhập cuối cùng.

• Các quy định cụ thể về trình tự kiểm tra, cấp phép, kiểm soát rủi ro phương tiện, hồ sơ điện tử và giấy tờ truyền thống được làm rõ hơn. 

3. Luật Hải quan và Thông tư liên quan

• Luật Hải quan 2014 có các điều 67 và 69 quy định phương tiện nhập cảnh và xuất cảnh phải làm thủ tục hải quan tại cửa khẩu phù hợp, và người khai phải xuất trình các chứng từ vận tải. 

• Thông tư 42/2015/TT-BTC quy định chi tiết thủ tục hải quan đối với phương tiện xuất cảnh, nhập cảnh và quá cảnh, cho phép khai hải quan điện tử hoặc hồ sơ giấy.

Quy trình thủ tục hải quan phương tiện đường bộ xuất – nhập cảnh

Dưới đây là trình tự và các bước doanh nghiệp vận tải, chủ phương tiện cần thực hiện khi làm thủ tục hải quan qua cửa khẩu biên giới:

1. Khai và nộp hồ sơ hải quan

• Người khai hải quan (người điều khiển, chủ phương tiện hoặc người được ủy quyền) khai và ký tên vào tờ khai phương tiện vận tải đường bộ tạm nhập – tái xuất hoặc tạm xuất – tái nhập theo mẫu quy định của Bộ Tài chính. 

• Nộp bộ hồ sơ gồm giấy phép liên vận (nếu có), giấy đăng ký phương tiện, giấy tờ tùy thân người điều khiển, văn bản cho phép nếu được yêu cầu, và các chứng từ vận tải khác. 

• Cơ quan hải quan tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra tính hợp lệ, nếu thiếu thì thông báo yêu cầu bổ sung. Nếu hợp lệ, in, đóng dấu tờ khai và lưu hồ sơ theo quy định. 

2. Kiểm tra thực tế và quản lý rủi ro

• Căn cứ quản lý rủi ro, hải quan quyết định kiểm tra hồ sơ hoặc kiểm tra thực tế phương tiện để đảm bảo tuân thủ quy định. 

• Nếu phát hiện vi phạm (hàng hóa trái phép, thông tin hồ sơ khác với thực tế, v.v.), cơ quan hải quan có quyền lập biên bản, tạm giữ phương tiện và xử lý theo quy định pháp luật. 

• Trong trường hợp không có dấu hiệu vi phạm, hoàn tất thủ tục hải quan, đóng dấu và cho phép phương tiện đi tiếp. 

3. Thanh khoản tờ khai phương tiện khi tái nhập hoặc tái xuất

• Khi phương tiện tái nhập hoặc tái xuất, thực hiện thanh khoản tờ khai tương ứng để hoàn thành thủ tục. 

• Đối với các trường hợp khai 1 lần trong 30 ngày (theo giấy phép liên vận) thì quá trình thanh khoản được thực hiện vào lần tái xuất / tái nhập cuối cùng. 

Những điểm cần lưu ý & lưu trữ giấy tờ

1. Lưu trữ giấy phép liên vận & hồ sơ bản chụp

Trong giai đoạn hệ thống công nghệ thông tin chưa hoàn thiện, Cục Hải quan hướng dẫn lưu bản chụp giấy phép liên vận (lần đầu) để phục vụ tra cứu, theo dõi. Các lần xuất – nhập tiếp theo người khai xuất trình bản chính để kiểm tra đối chiếu. 

2. Trường hợp đặc biệt

• Phương tiện vận chuyển hành khách tuyến cố định, xuất nhập cảnh nhiều lần qua cùng cửa khẩu có thể khai 01 lần trong vòng 30 ngày. 

• Phương tiện ưu tiên (cứu thương, cứu hộ, nhiệm vụ khẩn cấp…) có quy trình khai, kiểm tra đặc biệt theo đề nghị của cơ quan nhà nước.

• Phương tiện cơ giới từ nước ngoài tạm nhập, tái xuất theo quy định riêng tại Nghị định 151/2024/NĐ-CP (đối với tay lái bên phải, v.v.). 

3. Chi phí, lệ phí & hình thức khai

• Lệ phí thủ tục với phương tiện quá cảnh đường bộ: có mức cụ thể được quy định tại dịch vụ công hải quan (ví dụ ô tô). 

• Trường hợp khai bằng hồ sơ giấy hoặc điện tử tùy vào khả năng và đăng ký với chi cục hải quan. 

Kiến nghị cho doanh nghiệp và chủ phương tiện

1. Chuẩn bị giấy tờ đầy đủ và chính xác trước khi nhập – xuất cảnh: giấy phép liên vận, đăng ký phương tiện, ID người lái, chứng từ vận tải.

2. Áp dụng khai hải quan điện tử sớm, nếu hệ thống cửa khẩu hỗ trợ — giảm thời gian xử lý thủ tục giấy tờ.

3. Theo dõi cập nhật quy định mới, bởi Nghị định 167/2025/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn có thể tiếp tục hoàn thiện.

4. Tuân thủ nghiêm các cửa khẩu được hai bên chỉ định, không tự ý qua cửa khẩu không được phép. Để tránh tình trạng bị từ chối hoặc xử lý vi phạm.

5. Lưu trữ hồ sơ bản chụp, bản gốc cẩn thận để phục vụ đối chiếu, kiểm tra nếu có yêu cầu của hải quan.