1. Bối cảnh đề xuất thuế 17% đối với cá nhân kinh doanh
Trong dự thảo sửa đổi Luật Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN), Bộ Tài chính đã đưa ra đề xuất áp dụng mức thuế suất 17% trên thu nhập ròng (doanh thu trừ chi phí hợp lệ) thay vì hình thức thuế khoán tính trên doanh thu như hiện nay.
Đây được xem là bước thay đổi quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hộ kinh doanh cá thể, tiểu thương và những người hành nghề tự do. Đề xuất cũng đi kèm cơ chế miễn/giảm thuế cho doanh thu rất nhỏ để giảm gánh nặng cho nhóm yếu thế.
2. Điểm khác biệt giữa thuế khoán và thuế trên thu nhập ròng
-
Thuế khoán hiện nay: tính trực tiếp trên doanh thu, đơn giản, không cần kê khai chi tiết.
-
Thuế ròng 17%: yêu cầu cá nhân phải làm sổ sách, lưu giữ hóa đơn, kê khai chi phí và nộp báo cáo định kỳ – gần giống cơ chế quản lý thuế của doanh nghiệp.
Sự thay đổi này khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ lo ngại về chi phí tuân thủ và khối lượng thủ tục hành chính.
3. Tác động thực tế đến các nhóm ngành
-
Ngành dịch vụ, công nghệ, lợi nhuận cao: mức 17% trên thu nhập ròng có thể được xem là hợp lý.
-
Ngành bán lẻ, ăn uống, buôn bán nhỏ: lợi nhuận ròng mỏng, cộng thêm chi phí tuân thủ khiến thuế 17% trở thành gánh nặng, làm giảm sức cạnh tranh.
Điều này cho thấy, cùng một mức thuế suất những tác động lại rất khác nhau tùy vào ngành nghề.
4. So sánh với doanh nghiệp nhỏ và vừa
Nhiều ý kiến cho rằng mức 17% giống với thuế suất ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ. Tuy nhiên, cần lưu ý:
-
Doanh nghiệp: có hệ thống kế toán, cơ chế khấu trừ chi phí rõ ràng, được pháp luật thừa nhận.
-
Cá nhân kinh doanh: thường thiếu công cụ quản trị, khó chứng minh chi phí hợp lý, dễ chịu thiệt thòi khi áp dụng cùng một mức thuế.
Do đó, việc đồng nhất thuế suất giữa cá nhân và doanh nghiệp không đồng nghĩa với công bằng tuyệt đối.
5. Cần một chính sách thuế tinh tế và linh hoạt hơn
Thuế 17% có thể là công cụ khuyến khích hộ cá nhân chuyển đổi thành doanh nghiệp. Tuy nhiên, để chính sách thực sự hiệu quả, Nhà nước cần:
-
Đặt ngưỡng phân loại hợp lý giữa nhóm nhỏ, siêu nhỏ và nhóm đủ khả năng quản lý.
-
Có hướng dẫn chi phí được trừ rõ ràng để hộ kinh doanh không bị bất lợi.
-
Xây dựng cơ chế khoán mềm dẻo cho những ngành khó chứng minh chi phí.
-
Triển khai công cụ kế toán điện tử đơn giản giúp cá nhân quản lý thu nhập, chi phí thuận tiện.
Kết luận: Thuế 17% chưa chắc là lối đi chung cho tất cả. Có thể thấy, thuế suất 17% với cá nhân kinh doanh là một bước tiến trong minh bạch hóa và hiện đại hóa hệ thống thuế. Tuy nhiên, không phải mọi ngành nghề, mô hình kinh doanh đều phù hợp với cùng một cách áp dụng.
👉 Điều quan trọng là chính sách thuế cần công bằng nhưng cũng đủ mềm mại, vừa khuyến khích phát triển, vừa không tạo thêm gánh nặng cho nhóm kinh doanh yếu thế.
